Minos Uygarlığı

Daha önceki Miken Uygarlığı kitabında bahsettiğim Minos Uygarlığı kitabından, sonunda erişebildim. Bizi fazla etkilemese de Ege Bölgesi Uygarlıklarının öncüsü ve ardıllarını büyük bir biçimde etkilemiş bir uygarlık Minos Uygarlığı.

MÖ 3 binlerin ortalarında Girit adasında ortaya çıkmış. Anadolu'dan Yunanistan'a ve Girit adasına gelen halk grupları burada Minos Uygarlığını oluşturmuşlar. Zaman içersin de burada Linear A yazısını geliştirmişler. Günümüzde halen bu yazı şekli çözülemediği için Girit'te bulunan tabletler okunamıyor. Yazılar üzerinde çeşitli çalışmalar ve teoriler olsa da bunlar eski Yunanca olduğu çevresinde yürütülüyor. 

Bu uygarlığı kuranların Anadolu'dan geldiği ve ilk geldiklerinde yanlarında bakır işleme teknolojisini de getirmişler. Yer adlarında tespit edilen bazı ekler sonucunda konuştukları dilin Hint-Avrupa dil ailesi ait olduğu tespit edilmiş. Fakat bu gelenler Yunanca konuşmamaktadır. Bu gelen halkın Samiler ve Mısırlılar ile de ilgisi olmadığı anlaşılmış. Kim oldukları ve hangi Anadolu halkı ile bağlantılı olduğu şimdiye kadar netleştirilememiş. 

Büyük saraylar inşa eden bu halk büyük donanma meydana getirerek büyük bir deniz ticareti ağı kurmuşlar zaman içinde. Mısırlılar, Anadolu, Kara Yunanistan'ı, Kıbrıs hatta Filistin ile ticaret ettiğine dair buluntular çıkmış. Anadolu ve Yunanistan'da da koloneleri olduğu tespit edilmiş. Miken şehri de bu kolonilerden bir tanesi. İlginç olan Saraylar dönemi diye adlandırılan zamanda Minos uygarlığında yapılan sarayların çevresinde sur olmaması. 

MÖ 1700 de büyük bir depremle yıkılan şehirleri ve yapıları daha sonra tekrar inşa edilmiş. M.Ö. 1450 de bir volkan patlaması sonucu ise donanmasının çoğunu kaybetmişler. Kıyıları sular altında kalmış, buda uygarlığın sonunu getirmiş. Bu felaketlerden sonra saraylar tekrar inşa edilmemiş ve eski Minos Uygarlığı yönetimi değişmiş. Bunu da Akha istilası ile ve onların büyük şehirlere yerleşmesi ile açıklıyorlar. Diğer bir teori ise Akhaların (Yunanlıların Ataları) evlilik yolu ile Knossos'a gelmeleri ve buraya yerleşerek Girit'e hüküm süren hanedanlığı Yunanlaştırmaları. 

M.Ö. 1450 den sonra hanedan değişikliği olduğunu arkeologlar kesin olarak bakıyorlar. Çünkü o tarihten sonraki buluntularda bakış açısının değiştiği gözlenmiş yapılarda ve diğer maddi eşyalarda. Bununla birlikle Miken Uygarlığı yazısı olan Linear A yazısı o tarihten sonra Linear B yazısı denilen yazı türetilmiş ve ortaya çıkmış. Linear B yazısının Yunancanın en eski şekli olduğunu söylemekteler. Ama daha önceki kitapta da söylendiği gibi tam teori oturtulamamış. 

M.Ö. 1450 den sonra artık deniz ticaret ağı Miken Uygarlığının eline geçmiş ve bu uygarlığın tarih içersin de yükselmesi gözlenmiş. 

İlginç olan bir hususta Girit'te tapınakların bulunmayışı. Buradaki kült merkezleri doğada bulunan kutsal alanlar, mağaralar, dağ dorukları ve diğer binalardan farklı olmayan evler olmuşlar. Buda doğuda bulunan Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları ile belirgin bir farkı oluşturuyor.

Minos Uygarlığının arkada bıraktığı Linear A yazısının çözülememesi nedeniyle sadece geride bıraktıkları arkeolojik materyaller yorumlanabiliyor. Ege bölgesini etkilemiş olsalar da Sümerliler ve Mısırlılar kadar büyük bir medeniyet kuramamışlar. Kitap beklediğim şekilde çıkmadı. Burada yazarda bir sıkıntı yok tabi. Yazının çözülmemiş olması ve Minos Uygarlığın o kadar büyük bir uygarlık olmaması bu etkiyi yarattı. Bir nebze olasa da bu konuda kendi merakımı gidermiş oldum. Kitap konusuna gelirsek ne yazık ki piyasada bulunmuyor. Bende uzun süre aradıktan sonra sahaflarda buldum. Merak edenler sahaflarda bulabilirler halen bazılarında mevcuttu.