Bir devrin Sonu Mondros

Milli mücadele tarihi nereden okumaya başlanmalı diye çok düşündüm. Tarih ortasından bir yeri okumaya karar verince bir anda okunmaya başlanmıyor. Çünkü tarihi olayların daha önceki bir olayın etkisi ile o zamana gelmişlerdir.  Mili Mücadele tarihine Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul'dan Samsun'a geçmesinden başlasam. Bu kez Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul da geçirdiği altı ayı unutmam gerekecekti. Aynı şekilde diğer Osmanlı Paşalarının yaptıklarını. Ülkenin çeşitli yerlerinde başlayan direniş hareketlerinide. Bundan dolayı artık Osmanlı Devletinin fiili olmasa da bittiği, 1. Dünya Harbiden sonra imzalanan Mondros Mütarekesini başlangıç olarak almanın daha uygun olacağını düşündüm. Hemde bununla birlikte ülke topraklarında  milli düşüncenin uyanmaya başladığı ve direniş hareketlerinin yavaş yavaş başlaması da en uygun zamanın buradan başlamak olduğuna kanaat getirdim.

1.Dünya Harbi sonucunda İttifak Devletleri (Bulgaristan, Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan imp. ve Almanya) yenilmiş. İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa, İtalya ve ABD) ile savaşın durması için mütarekeler imzalamışlardır. Osmanlı Devleti Savaş sonucunda Mondros Mütarekesini imzalamış buda her şeyin başlangıcı olmuştur.

Kitapta genel durumu özetleyerek başlıyor. Çünkü dediğim gibi öncesindeki tetikleyen olayları anlamadan o zamanı okumak sıkıntılı olacaktır. Mütarekenin gelişmesi ve maddelerini sunmuş bize, o tarihte mütarekeye nasıl gidildiği ile ilgili tarihsel süreç içersin de anlatılıyor. Bunun yanında diğer müttefik devletler ile yapılan mütarekeleri de vermişler. Okuduğunuzda görüyorsunuz ki o kadar ağır şartlar altında tüm ittifak Devletlerine mütareke imzalamış. Mütarekelerin tek tek ve genel olarak incelenmesi de güzel bir çalışma olmuş.

Tüm devletler için imzalanan mütarekeler çok ağır şartlar içermekte. Bunları okuyunca bir işgal için yapılan anlaşma olduğu ve devletleri artık hareket edemez hale getirmek istendiği anlaşılıyor. Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra belli çevrelerde nasıl algılandığı üzerine durulmuş. Osmanlı içersin de halkın bir kısmı artık savaş olmayacağı için buna sevinmiş fakat bazı kesimleri şartlar nedeniyle pek memnun kalmamış. Bunda ilginç olan Ali Kemal'in Mütareke şartlarını beğenmeyip eleştirmesi, imzalayan Rauf Orbay'ın Mütarekeyi övmesidir. Kitapta Mütareke şartlarının direk önümüze getirildiği gibi imzalanmadığı, maddeler üzerinde değişiklikler yapılmaya çalışıldığı, bazı yerlerde düzenlemeler yapıldığı görülüyor. Ama ana temel olarak İngilizler ağır şartları geri çekmemişler. Osmanlı Devleti olarak Mütarekeye bakış ise yine iyimser bir havadadır. Meclis üyelerinin davranışı ve yapılan basın toplantılarında halka Mütarekenin sunumu saflık derecesinde olmuş.

Rauf Orbay'ın İngiliz Generalin sözüne bakarak Yunan kuvvetlerinin İstanbul boğazı kontrol edilmeyeceği sözüne güvenmesi gerçekten büyük saflık olmuş. Daha sonraki mütarekenin uygulanacağı ile ilgili düşünceleri gerçekten çok iyimser bakılmaktadır. Ama tarihi işleyiş hiçte Rauf Orbay'ın beklediği gibi iyimser gitmemiştir.

Osmanlı Basınında mütarekenin etkisi ve resmi olarak İstanbul'un ve İzmir'in işgalinin nasıl yansıdığı incelenmiş. İstanbul'un resmi olmayan ilk işgalini ve daha sonra resmi olarak itilaf devletleri tarafından yapılan işgali. İzmir'in işgali ve bunun halk üzerinde etkisi değinilmiş. İzmir ve İstanbul işgalinde bazı grupların nasıl davrandıklarını. Özellikle İzmir'i işgal eden Yunanlıların nasıl davrandığına değinmiş. Bu işgallerin sonucunda Türk halkında yanmayan başlayan mücadele ruhuna da değinmiş. 

Biz hep  Mondros Mütarekesi sonucunda İstanbul'un ve Anadolu'nun işgal edildiğini öğrendik. Bunun sonucunda da Mustafa Kemal Paşa'nın Samsuna gönderilmesini. Burada hiç Mütareke şartları ve diğer devletlerin imzaladıkları mütarekeleri görmedik. Bunun açıdan güzel bir kitap Mondros'u anlamak ve 1.Dünya Savaşından sonraki Osmanlı topraklarının durumunu kavramak için güzel hazırlanmış. Bir devrin sonu ve yeni bir devrin başlangıcı olarak, Mondros Mütarekesini ve diğer ittifak devletlerinin durumunu kavramak için güzel bir eser.

Böylelikle Milli Mücadele tarihine başlamış olduk.